Eind vorige maand stond ‘ie er ineens, op de brug tussen de Haagdijk en de kruising met de Tramsingel: een één meter tachtig hoge politiedoos.
Naar het statement van de jonge en vooralsnog anonieme kunstenaar is het gissen, maar ik kan me zo voortellen dat bedoeld is als speelse waarschuwing tegen de steeds verder opkomende controle-maatschappij, tegen de alom aanwezige drang naar meer veiligheid. Tegen de tentakels van de overheid die steeds verder in het privé-leven van mensen binnen dringen. Zoiets.
Maar binnen enkele uren kreeg het werk een geheel andere, eigen dynamiek. Toeval of niet, de politiekubus stond precies op de grens van twee politie-districten, die vervolgens naarstig gingen bellen met elkaar, hun leidinggevenden en de landelijke politiediensten. Wie had dat ding daar neergezet en, vooral, waarom? Totdat de veiligheidsdiensten er naar uren telefoneren achter kwamen dat het niet van één van hen afkomstig was en het ding is afgevoerd. De politiekubus ging niet langer over de opdoemende controle-maatschappij, het was een symbool geworden van het onvermogen van de veiligheidsdiensten het mysterie van de kubus op te lossen.
C’est ça, totdat een week later Sint Joost-baas Jeroen Chabot de pers opzocht. De adjunct-directeur van de kunstacademie wist te vertellen dat het werk van één van zijn studenten was. En Chabot nam en passant ook maar meteen de grootst mogelijke denkbare afstand van het werk. „Hij heeft het op eigen titel gemaakt, tegen de nadrukkelijke wens van zijn docent in. De student wilde een project maken dat een reactie ontlokte. Dat kan, maar niet op een manier die tot maatschappelijke onrust kan leiden. Dat is hem duidelijk gemaakt.” En of dat niet genoeg is, maakte de adjunct-directeur zijn student ook nog eens uit voor lafaard: „Als je dat dan per se wil doen, wees dan ook een vent en blijf achter je werk staan. Zelfs Zorro maakte zijn identiteit bekend.”
Beste meneer Chabot, U bent vertegenwoordiger van een opleiding die haar studenten moet opleiden tot succesvolle, maatschappijkritische kunstenaars. Een opleiding die bedoeld is als vrijplaats voor mensen om hun uitingen en bespiegelingen vorm te geven. Een instituut waarbij het werk van de makers centraal staat, niet de maker zelf. Een instelling die er trots op zou moeten zijn dat het werk van haar studenten reuring veroorzaakt in de samenleving. Meneer Chabot, even stond U als vertegenwoordiger van Sint Joost in een positie om de waarde en de betekenis van kunst in de openbare ruimte te verdedigen, opnieuw uit te vinden, wellicht zelfs te herdefiniëren. Vijf regels in de pers voor de finale verdediging van de kunsten. En U faalde miserabel.
De politiekubus is één van de meest geslaagde projecten van één uwer studenten van de afgelopen jaren. Hij doet denken aan de Nijntje-posters die vijftien jaar geleden door heel de binnenstad hingen. Posters van het lieve konijn van Dick Bruna, nu echter met een pistool tegen het eigen hoofd gericht. De boze reacties van moeders van jonge kinderen vulden de brievenrubrieken van de lokale krant. Kunst, meneer Chabot, mag in uw ogen geen opschudding veroorzaken. Kunst, meneer Chabot, is geslaagd als het een reactie oproept. De politiekubus was even onze nieuwe Nijntje.
Als adjunct-directeur had u de maker van het kunstwerk publiekelijk moeten prijzen omdat het werk met alles en iedereen aan de haal ging. De reacties op het werk veranderde de initiële boodschap. Het werk is groter dan de maker geworden. Geen wonder dat deze vooralsnog de openbaarheid niet heeft opgezocht. Laat het werk het werk doen, zal hij hebben gedacht, om vervolgens deemoedig het hoofd te buigen en drie stappen terug te doen. Dat, meneer Chabot, doet een kunstenaar die van zijn werk houd.
U, meneer Chabot, bent geen adjunct-directeur van een kunstinstelling. U, meneer Chabot, heeft het namelijk niet begrepen. Ik kan me voorstellen dat U een goede adjunct zou zijn op elk willekeurig filiaal van Avans, waar administratie van studie-uren, het schuiven met schaarse contacturen en het beheersbaar houden van door de overheid opgelegd, falend praktijkonderwijs tot de dagelijkse bezigheden behoort. Maar niet bij een kunstacademie waarbij originaliteit, non-conformisme en creativiteit de belangrijkste eigenschappen van de studenten zijn. Dat past niet bij Uw houding als bureaukluiver waarvan U, getuige Uw reactie in de pers, last van lijkt te hebben.
Of wacht, heb ik het helemaal mis? Was Uw reactie in de krant een berekende, uitgemeten reactie die het kunstwerk nog een extra laag moest meegeven. Heeft U Uw eigen imago opzij geschoven om de politiekubus nog groter te maken dan dat deze al was? Heeft U Uw beeld opgeofferd, Uw positie in de waagschaal geplaatst, een offer aan de kunst? Dat moet het zijn, Uw reactie in de krant was het laatste zetje om de politiekubus als kunstwerk naar grotere hoogte te stuwen. De derde trap van een krachtige drietrapsraket.
Dat moet het zijn. Anders zou nu een grote weeffout in het personeelsbeleid van Sint Joost zijn blootgelegd. En dat, meneer Chabot, dat kan toch niet de werkelijkheid zijn?
Update 21-6 14.50 uur: inmiddels heeft de maker zich bekend gemaakt.
Update 21-6 17.39 uur: er staat nu een ander vreemd object op de bewuste brug. Met dank aan Ruben Wolst.
Helemaal met je eens Selcuk!
Sterke bijdrage.
[sÇ: thanx.]
Heb je al gezien wat er nu staat? Ik heb er uitzicht op.
[sÇ: nee, je maakt me nieuwsgierig. foto’s?]
Goed stuk!
De ophef over ‘De Doos’ was mij al wel bekend. De reactie van de adjunct-directeur niet…
[sÇ: bij deze.]
Selcuk, beter kan het niet worden weergegeven.
Persoonlijk denk ik dat de flater die deze adjunct-directeur heeft geslagen hem tot ernstige inkeer moet doen komen, Kunst als uiting van maatschappelijk kritisch denken is een zeldzame deugd
[sÇ: ook mooi beschreven.]
Goed stuk! Heeft dit Meneer Chabot zelf al bereikt? Het is tenslotte bijna een open brief aan hem.
Groet
Gerben
[sÇ: niet dat ik weet. ik zou een polemiekje wel kunnen waarderen.]