En zo won GroenLinks er tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart in Breda een vierde zetel bij. Van 7,2 procent naar 9 procent. En daarmee behoorden we ineens tot het rijtje winnaars, samen met de VVD, die van zeven naar negen zetels steeg, en D66, dat haar zetelaantal meer dan zag verdubbelen: van twee naar vijf.
De VVD, de grootste partij, liet er geen gras over groeien. Nog hetzelfde weekeinde mochten de partijen aanschuiven bij de kersverse door hen benoemde informateur Helmi Huijbregts, de oud-burgemeester van Oosterhout. De uitkomst van die gesprekken: er moet een vier-partijencoalitie geformeerd worden, met daarin in ieder geval de drie winnende partijen. Ook werd duidelijk dat de lokale partijen Breda’97 (2 zetels), Leefbaar Breda (1 zetel) en Trots op Nederland (1 zetel) zelf aangegeven hadden vooralsnog niet aan de onderhandelingen deel te nemen. Eveneens duidelijk was dat de SP door niemand behalve zichzelf als mogelijke coalitiepartner genoemd werd.
De SP verliet noodgedwongen de onderhandelingstafel. Maar geheel verwonderlijk is dat niet. De partij is zelf vurig pleitbezorger van de linkse coalitie. Die wens is getalsmatig echter niet mogelijk: PvdA, GroenLinks en SP zijn samen goed voor vijftien zetels, bij lange na niet voldoende voor een raadsmeerderheid, die op steun van minimaal twintig zetels moet kunnen rekenen. Na de verkiezingen behoorde D66, bij monde van de SP, ineens ook tot die gedroomde linkse coalitie. Maar ook die coalitie zou slechts een te krappe meerderheid van slechts één zetel hebben. En daarnaast was D66 absoluut niet te porren voor deze op Maoïstische leest geschroeide combinatie.
En zo gingen de gesprekken verder met vijf partijen: het rijtje winnaars plus de PvdA en het CDA. In de daarop volgende week werd inhoudelijk afgetast waar de overeenkomsten zaten en welke verschillen er overbrugd moesten worden. Een soort Robinson-Island, waarbij iedereen wist dat er aan het einde van de week een partij weggestemd zou worden. De grote vraag was wie?
De voorkeur van GroenLinks is van meet af aan duidelijk geweest. Vier jaar geleden streefde ik als lijsttrekker al voor een paars-groene coalitie. De toenmalige winnaar, de PvdA sloot elke samenwerking met de VVD toen echter uit. Resultaat: geen paars, maar een coalitie met PvdA, CDA en GroenLinks. En eerlijk is eerlijk, de samenwerking met het CDA is in die jaren meer dan plezierig geweest. Nu stond ik gesteld voor de keuze tussen PvdA en CDA. Dan mag het voor iedereen duidelijk zijn dat voor GroenLinks tussen die twee de PvdA de meest logische inhoudelijke bondgenoot is. Dat geldt niet voor de VVD, die inhoudelijk meer op een lijn zit met het CDA. En het gold ook niet voor D66, die te weinig vertrouwen had in de financiële onderbouwing van de PvdA-voorstellen. En zo werd het op die bewuste zaterdagmiddag ook exit PvdA.
De grote vraag is voor velen waarom GroenLinks toen ook niet is opgestapt. GroenLinks heeft altijd vastgehouden aan de eigenstandige positie. De PvdA is een inhoudelijke bondgenoot op veel sociale thema’s. Maar we zijn niet de bijwagen van de PvdA, die mag aanschuiven aan de onderhandelingstafel wanneer de PvdA dat schikt. We hebben immers ook andere bondgenoten: op milieuthema’s trekken we makkelijker op met D66 en als het gaat om de landschappelijke kwaliteit van het buitengebied is naast D66 ook de VVD een goede bondgenoot. Dus GroenLinks bleef zitten. Om te ontdekken of er in de onderhandelingen genoeg groene en linkse punten binnen te halen waren. Als we weglopen, doen we dat om de inhoud, niet om de poppetjes aan de tafel.
Sommigen denken dat als de GroenLinks-delegatie het maar hard genoeg had gespeeld, de PvdA nog steeds aan tafel gezeten had. Dat is niet zo. Een coalitie VVD, D66 en CDA heeft een nipte meerderheid van twintig zetels. Deze rechtse coalitie kon echter op voorhand rekenen op gedoogsteun van de twee rechtse splinters: Leefbaar en Trots. Ze zouden hun rechterbeen er voor geven om links buiten het bestuur te houden.
En zo werd de informatie de formatie. Met nog vier partijen aan tafel en een PvdA die de komende jaren de oppositiebankjes zal bezetten. Dat is niet zoals GroenLinks het zelf op dat moment het liefste had gezien. Het beeld dat GroenLinks de PvdA ‘gewipt’ zou hebben, zoals de sociaal-democraten de afgelopen weken schetsen, is dan ook volstrekte kul. Nu gun ik het deze partij dat ze publicitair hun pijlen even op GroenLinks richten. Maar de PvdA zou zich ook eens kunnen afvragen waarom zij voor een aantal andere partijen zo een ongewenste gesprekspartner blijkt te zijn.
In het Vlaamse landsgedeelte, is groen er ook licht op vooruit gegaan. Ik denk dat zij nu 4 zetels hebben. Samen met de Sp (in Wallonië) en NVA in Vlaanderen zijn zij de winnaars.
[sÇ: belgië, bestaat dat nog steeds?]