Van oude dingen, mensen die voorbij gaan

Breda's Museum

En toen mocht het Bredaas Museum de deuren sluiten. Want deze coalitie doet volgens sommigen natuurlijk niets liever dan welke voorziening dan ook het liefst tot de grond toe af te branden. Maar nee, de deuren sluiten, dat was nu net niet de bedoeling van een door GroenLinks en D66 ingediende motie over het museum.

Ik heb me als raadslid altijd hard gemaakt voor de positie die culturele voorzieningen en initiatieven in de stad hebben. Wat mij betreft geen onevenredige bezuinigingen op cultuur, zoals dat bijvoorbeeld landelijk door dit kabinet wèl gebeurt. Wij willen geen kaalslag of een grote kaasschaaf over het totaal aan cultuurbudgetten. Tot nu toe zijn de bestaande cultuurgelden dan ook in stand gebleven. En sterker, is er een extra investeringsintentie in het kader van Brabant Culturele Hoofdstad. Dat is in Nederland in deze bezuinigingstijd uniek.

Tegelijk echter, besef ik dat in deze tijd, waarin tal van gebieden geconfronteerd worden met forse budgetverlagingen, ook het beleidsveld cultuur niet geheel ontzien kan worden. Maar wat mij betreft geen ongerichte bezuiniging. Dus niet: tig initiatieven en culturele evenementen korten of de nek omdraaien. Dat zou naar onze mening namelijk desastreus zijn voor de culturele dynamiek in Breda. Dan kies ik er liever voor om binnen de cultuurbudgetten één scherpe keuze te maken. Eén scherpe keuze die een flinke besparing oplevert en die zo min mogelijk ten koste gaat van het maatschappelijk rendement dat cultuur in de breedste zin in de stad oplevert. Het oog viel al snel op een slecht draaiend museum: het Bredaas Museum.

Om de laatst vastgestelde cijfers over 2009 weer te geven: 19.849 bezoekers (doelstelling was 25.000) in het hoofdgebouw. In 2010 waren dit er aanzienlijk meer, omdat het succesvolle tweejaarlijkse evenement Breda Photo het hoofdgebouw gebruikte voor een deel van de exposities. Van de 20.000 bezoekers wordt een kwart behaald met verplichte bezoeken van schoolklassen. De maatschappelijke relevantie van het museum is, met zo weinig bezoekers, alles behalve optimaal.

Tegenover deze bezoekers staat een totale begroting voor het museum van 2,6 miljoen euro. Het grootste deel van dit geld gaat zitten in het beheer en onderhoud van een kostbaar gebouw op één van de duurste locaties van Breda. Een gebouw dat voor een groot deel gebruikt wordt als depot (opslagruimte) en voor een deel (derde verdieping) niet gebruikt wordt. En een gebouw dat niet aan de nieuwe museale eisen voldoet voor de opslag van kunst als erfgoed. Eigenlijk is het enige lichtpuntje voor het Bredaas Museum het succes van een aantal dependances. Uitstallingen in de Grote Kerk, de zilvercollectie in het Begijnhof en het beeld van Hercules (Vuile Jan) dat opgesteld staat in het casino behalen jaarlijks ruim het dubbele aantal bezoekers van de tentoonstellingen in het hoofdgebouw. De dependances zijn hèt succes van een verder vrij slecht draaiend museum.

Nu snap ik als geen ander dat bezoekerscijfers alleen niet het geschikte meetinstrument zijn voor het afmeten van cultureel of maatschappelijk belang. Maar daar waar de doelstelling van het museum is om het erfgoed van de stad te ontsluiten aan de stad, weet het museum deze doelstelling niet op een succesvolle wijze te volbrengen. Dat heeft in mijn ogen vooral te maken met het feit dat een erfgoedmuseum oude stijl als concept niet meer aansluit bij de beleving van potentieel geïnteresseerden. Het museum moet naar een andere werkwijze toe: erfgoed ontsluiten via wisseltentoonstellingen op verschillende locaties. Locaties die een relatie hebben met het thema van de tentoonstelling. Het erfgoed wordt dan op een relevantere manier ontsloten, namelijk in een context waarin locatie, plaats en object elkaar versterken. Maar tot nog toe heeft het museum op dat vlak nog te weinig gedaan.

Ik ben ervan overtuigd dat een nieuwe formule meer mensen trekt en het huidige dure gebouw dan ook niet meer nodig is. Het depot kan verhuizen naar een opslagruimte op een veel minder dure locatie. Een depot dat wèl voldoet aan de huidige eisen van opslag. Dit kan een flinke besparing opleveren, tot wel één miljoen. Daarnaast kan de huidige werkwijze van het museum veel beter. Minder aankopen, gerichtere collectieopbouw en betere scholing van het personeel en een efficiëntere bedrijfsvoering.

Daarom stond mijn handtekening onder een motie van GroenLinks en D66. Om de discussie over een toekomstvast museum dat wèl relevant is voor de stad eindelijk eens van de grond te tillen. En ja, een museum dat daarmee ook een bijdrage levert aan de bezuinigingsopgave van de stad. Een kleiner, beter museum. Ik ben ervan overtuigd dat dat gaat lukken.

De Journalist – di 16 juni 2009

Centrale Bibliotheek Breda van Herzberger
Centrale Bibliotheek Breda van Herzberger

„Hallo, met de journalist”, zei de journalist. „Met mij”, antwoordde ik beleefd terug. „Ik heb een vraag”, zei de journalist. De wereld zit vol met vragen, terwijl we juist antwoorden nodig hebben, dacht ik terloops.

De broodschrijver had mijn Twitter-account ontdekt en had gezien dat ik de middag ervoor een overleg over de culturele instellingen had gehad met de PvdA- en Breda’97-woordvoerders. Was er een geheime afspraak in de maak?

Ik hield me wat op de vlakte. De culturele instellingen hebben een tekort, waardoor er bezuinigd moet gaan worden. Bij De Nieuwe veste, centrum voor beeld en muziek, betekent dat verschraling van het cursusaanbod. Bij de bibliotheek betekent dat sluiting van een filiaal. We gingen zoeken naar een mogelijke oplossing waardoor deze heftige ingrepen wellicht niet nodig waren. Zoals gezegd, ik hield me tegenover de journalist op de vlakte. Ik vond het niet netjes om het onderwerp te claimen. Daarnaast, er waren nog andere fracties die ik wilde polsen over de mogelijke oplossingsrichting.

Kennelijk dacht mijn collega bij Breda ’97 daar anders over. De volgende dag las ik in de krant hoe zij zich opwierp als de redder van alle noodlijdende culturele instellingen. Niet erg chique, vond ik zelf. Vooral aangezien Breda ’97 in het verleden qua cultuurvisie nooit veel verder kwam dan het gratis toegankelijk maken van de Onze Lieve Vrouwekerk.

Hoffelijkheid, zo bedacht ik me, is leuk in de eerste drie jaar van een coalitie. Kennelijk is inmiddels de verkiezingsstrijd al weer begonnen. De handschoenen gaan af.

Homo ambitiosus – wo 8 okt. 2008

Factor C

Na een hemeltergend slecht debat over de nieuwe cultuurvisie in April werd de wethouder van cultuur teruggestuurd met de mededeling dat hij maar een andere nota moest gaan schrijven. En dus lag er vandaag een nieuwe nota voor, ‘Factor C’ genaamd.

Het waren in het voorjaar vooral de coalitiegenoten PvdA en CDA die de wethouder gebrek aan lef en ambitie verweten. Een partij als D’66 was juist tamelijk positief. Maar kennelijk was de nota allemaal wat te droog en moest het allemaal wat smeuïger opgeschreven worden en dat heeft de wethouder dus maar gedaan.

De grap is, eigenlijk was het helemaal geen nieuwe nota. Want ook al sprak iedereen nu dolenthousiaste woorden over de nu voorliggende nota, vergeleken met de April-versie was er beleidsmatig allemaal niet zoveel veranderd. Maar een wat geliktere vormgeving, kortere teksten en wat populairdere woorden kunnen bij politici kennelijk nogal veel verschil maken.

Ongeschonden rolde de nieuwe nota door de commissie, met hooguit hier en daar een kritische kanttekening. Onder andere over het geld dat gereserveerd werd voor een nieuw internationaal filmfestival. Want was dan nu allemaal niet een beetje te vooruitstrevend? Ja, hoor ’s even. Wie verweet de wethouder de vorige keer nu juist gebrek aan lef en ambitie.

Rare jongens, die politici.

Homo Ineptiens – vr 25 apr. 2008

Clash of Culture

The Week of Hell eindigde gisteren met een hemeltergend slecht debat over de Cultuurvisie. Ambitieloos, zeiden CDA, PvdA en VVD, en niet vernieuwend.

Nu mag je dat van mij absoluut vinden. Maar dan wil ik van deze partijen ook ambities horen. En die waren er niet. Het CDA kwam niet verder dan orgelconcerten, de PvdA noemde Muzipo en Breda’97 noemde de gratis openstelling van de Grote Kerk als ambitie. En het allerergste was dat ze ineens allemaal vonden dat er te weinig geld was voor cultuur.

Ik dacht dat ik gek werd. Orgelconcerten, Muzipo, gratis toegang? Allemaal leuke ideeën, maar dat is toch geen visie of ambitie. Wie gebrek aan ambitie signaleert moet daar een eigen vergezicht tegenover stellen. Ik hoorde ze niet.

Tuurlijk, er valt op punten best wat kritiek te leveren op het huidige document. Maar een visie is dynamisch, wordt mettertijd groter en breder. En de meest belangrijke trendbreuk in deze visie ten opzichte van het verleden, is dat eindelijk niet langer het stadskantoor bepaalt wat er in de stad moet gebeuren, maar dat de gemeente reageert op de initiatieven vanuit het culturele veld. Voor Breda is die omslag gelijk aan een revolutie.

Toen de vrienden van de PvdA en het CDA ook nog eens begonnen over de middelen, was de maat voor mij echt vol. Als er één partij is geweest die de afgelopen jaren telkens weer extra cultuurgelden voor de poorten van de hel weg moest slepen, dan was het GroenLinks wel. Met de grootste moeite en zonder te veel medewerking van juist deze partijen mocht GroenLinks de gelden voor cultuur en erfgoed veilig proberen te stellen. Soms met enkele tonnen, soms zelfs maar enkele tienduizenden euro’s. Wie nu zeurt over beperkte middelen heeft zeker gelijk maar moet ook bij zichzelf te raden gaan. En vervolgens bij de eerste de beste gelegenheid samen met GroenLinks boter bij de vis leveren. Ik wacht.

Ik heb de discussie over de evaluatie van het Fonds Maatschappelijke Ontwikkeling niet eens meer bijgewoond. Ik was er redelijk positief over, maar had ineens niet meer zo de behoefte dat ook nog eens met woorden kracht bij te zetten. Ik was er klaar mee deze week.

Homo Legens – wo 5 mrt. 2008

Bibliotheek Breda

Oei. Ik dacht in de commissie Mens en Maatschappij al vast even een knuppel in het hoenderhok te gooien. Dat bleek een understatement.

Ooit, een jaar of vijf geleden, lag er een prachtig bibliothekenplan. De dienstverlening zou beter worden en de bibliotheek zou met de digitale tijd meegaan. Helaas is er allemaal niet veel van terecht gekomen. De directeur had wel ambities, maar hij mocht van de raad, waaronder ook GroenLinks, geen filialen sluiten. En daarmee viel de financiering van zijn plannen weg.

Nu krijgt de directeur weer de opdracht om, binnen de 5,4 miljoen, een plan voor de komende jaren te schrijven. En ik heb al vast aangekondigd dat, mocht het huidige aantal filialen worden verkleind, GroenLinks daar niet meer voor zal gaan liggen.

Veel van de huidige filialen zijn maar drie halve dagen in de week open. Dat noem ik geen dienstverlening en is uit de tijd. Als je een product aanbiedt, moeten mensen daar ook gebruik van kunnen maken. Een gesloten bibliotheek is geen bibliotheek.

Dan gooi je de filialen toch vaker open? Even los van het geld dat dat kost, zou dat inderdaad een optie zijn. Maar de vraag is of je je bibliotheekgeld wilt steken in het openhouden van een filiaal, of het op peil houden en uitbreiden van je collectie. Grof gezegd: nu stoppen we geld in gebouwen, terwijl het geld in boeken gestopt moet worden.

Sommige mensen moeten straks inderdaad verder fietsen. Maar ook nu heeft lang niet elke wijk of elk dorp een bieb. En voor ouderen en voor de schooljeugd moeten we natuurlijk wel iets gaan verzinnen. Een betere bezorgservice of een rijdend filiaal dat dagelijks ergens anders staat.

Of de directeur straks ook echt weer voorstelt om het aantal filialen te verminderen, moeten we maar afwachten. Maar de knuppel ligt er. Of de handschoen, zo je wilt.

Dag Cultuur – wo 18 mei 2005

Schrappen in het cursusaanbod van De Nieuwe Veste, abonnementsgelden van de bibliotheek omhoog en een dikke streep door de serie kamermuziek-concerten. Er origineel kun je de bezuinigingen op het gemeentelijk cultuurbedrijf niet noemen. Ik had in de raadscommissie dan ook geen goed woord over voor de besparingsvoorstellen van cultuur-wethouder André Adank.

De maatregelen zijn des te schrijnender omdat het Museum voor Grafische Vormgeving geen cent hoefde in te leveren. De budgetoverschrijdingen werden alleen verhaald op de bibliotheek en De Nieuwe Veste. GroenLinks stelde in de commissie voor om de gelden voor het cultuurbedrijf dan maar te verhogen, in plaats van hierop te bezuinigen. Na de verkiezingen kan een nieuw college dan eventueel besluiten meer geld uit te trekken voor de laagdrempelige cultuur in Breda.
Het voorstel was aan dovemansoren gericht. Er is nu eenmaal niet voldoende geld in de kas van de gemeente, zo menen de collegepartijen. Des te opvallender was dan ook dat in diezelfde vergadering, achter gesloten deuren, commissie wel bereid leek geld uit te trekken voor een luxe evenemententerrein op de Bavelse Berg. Eén ding is zeker: met de kadernota in het vooruitzicht is GroenLinks nog niet uitgepraat over deze bezuinigingsmaatregelen.

Overigens was het middagprogramma best aardig: een rondleiding langs de verschillende koffieshops. Jammer dat de partij die de ‘bonafide’ koffieshophouders in Breda de nek om wil draaien, het CDA, niet aan het werkbezoek mee wilde doen. Deze partij heeft er kennelijk geen behoefte aan om hun wereldvreemde beeld als zou elke koffieshophouder een asociale crimineel zijn, bij te laten stellen door de werkelijkheid.