wherever, whatever, have a nice day
Het gaat tegenwoordig alleen maar om de vorm en niet om inhoud, wordt wel eens gezegd. Zeker in verkiezingstijd. Zelf ben ik van mening dat een goed uitgekozen vorm de boodschap juist enorm kan versterken. Soms zeggen beelden nu eenmaal meer dan woorden alleen.
Tijdens één van mijn virtuele wandelingen door het Internet kwam ik dit filmpje tegen. Wat een prachtig idee: dansend de wereld om. Een prachtig voorbeeld ook van hoe vorm toch inhoud kan hebben.
Wat doe je als je weet dat iets het maximaal haalbare is, maar je eigenlijk toch niet tevreden bent. Dat was voor mij de centrale vraag met betrekking tot het nieuwe GroenLinks beginselprogramma. En ik mocht er gisteren in Utrecht over debatteren met Jesse Klaver (enthousiast) en Bart Snels (schrijver).
Als het gaat om de dagelijkse politiek ben ik iemand die realist genoeg is om tevreden te zijn met het maximaal haalbare. Maar een beginselprogramma is een ideologisch document. En dat had wat mij betreft wel wat meer mogen sprankelen. Het oorspronkelijke programma, met al zijn tekortkomingen, had dat meer.
Daarnaast behoort het oude beginselprogramma inmiddels tot de overlevering van de partij. Het is welhaast een historisch stuk, een onderdeel van onze groenlinkse geschiedenis. En vanuit het idee van duurzaamheid vind ik eigenlijk dat je niet persé iets nieuws nodig hebt als het oude nog prima werkbaar is.
Het DWARS-congres kwam bijeen in het met ontruiming bedreigde kraakpand De Illusie in hartje Den Haag. Op zo’n ideologisch verantwoorde locatie heeft het steeds gematigder wordende DWARS al lang niet meer vergaderd.
Het thema van dit congres, waarbij ik mezelf opnieuw heb opgeworpen als notulist, was ‘dogma’s’. En in de discussie die die avond rond dat thema werd gevoerd, werd onder andere het onderwerp kernenergie opgevoerd.
Nu dacht ik altijd vier redenen te hebben om tegen Kernenergie te zijn. Er is geen oplossing voor het afvalprobleem, de beschikbare voorraad makkelijk winbare uranium is beperkt – waar nog bij komt dat de delving van uranium vaak enorme landschapsvernietiging met zich meebreng – , bij kernenergie komt, over de hele keten berekend, vrijwel net zo veel Koolstofdioxide vrij als bij conventionele electriciteitscentrales en, hoewel de veiligheid van kerncentrales is verbeterd, als het mis gaat zijn we ook meteen zwaar de lul.
Nu wist de voorstander van Kernenergie mij te vertellen dat de CO2-uitstoot van een kerncentrale aanmerkelijk lager is dan bij conventioene centrales, ook als je het winnen van uranium meeweegt. Toegegeven, ik heb me nooit erg verdiept in kernenergie, maar ik was daar toch wel enigszins door verrast. En hoewel ik niet zomaar klakkeloos dingen van andere aanneem, ga ik zelf toch nog maar eens onderzoeken hoe die cijfers nu precies in elkaar steken.
Waarmee ik trouwens alleen maar wilde illustreren dat ik niet dogmatisch tegen kernenergie ben, maar alleen om praktische redenen. In het onwaarschijnlijke geval dat we die andere drie bezwaren ook nog kunnen oplossen, ben ik straks misschien gewoon voor. Op praktische gronden.
Het Zuidelijk Toneel trekt door de provincie met het theaterfestival Utopia, dat dagelijks wordt afgesloten met gesprekken met een aantal makers en een gast. Ik mocht de gast spelen.
Voorafgaande aan het gesprek had ik de voorstelling NV Harde Materialen van scenarist Rob de Graaf en regisseur Lucas De Man gezien. In dat stuk is voor hoofdrolspeler Rost als directeur van een bedrijf zijn dagelijkse werk niet inspirerend genoeg meer. Aanvankelijk is hij zoekende naar de ware betekenis van zijn leven, om vervolgens, wanneer hij denkt deze gevonden te hebben, zijn medewerkers mee te slepen in zijn op waanzin gelijkende ideaal. Eén voor één geven ze toe, de één uit verliefdheid, de ander door bekering en weer een ander, na aanvankelijk verzet, omdat hij niets anders heeft in de wereld.
Het ging tijdens het festivalcafé dan ook met name om de idealist of, zoals Lucas De Man het omschreef, de absolutist tegenover de realist. Daarbij vond ik dat Lucas De Man er een wat cynische levensvisie op nahield. Want in zijn stuk ontwikkelt de idealist Rost zich tot een beklemmende figuur die zijn medewerkers zijn eigen visie oplegt. De idealist die zo ver doorschiet dat hij geen tegenspraak meer duldt: de absolutist.
Lucas De Man had een eigen interpretatie: de zoektocht naar dat ene perfecte moment waarop alles lijkt samen te vallen. Iets dat hij als regisseur ook constant zoekt op het podium, maar slechts af en toe tegenkomt. De Man gelooft erin dat dat ideale moment te recreëren is, dat de omstandigheden waaronder dat gebeurt, zijn na te bootsen. Hoofdrolspeler Rost doet in het stuk ongeveer hetzelfde: hij probeert, samen met zijn medewerkers, een perfect moment te creëren. Dat lukt niet en de vraag die ik De Man had moeten stellen was of hij daarmee ook toegeeft dat zijn eigen zoektocht naar de ideale omstandigheden voor het perfecte moment, naïef zijn.
Geïnspireerd door het gedachte-experiment van Simon heb ik, geheel onbevangen, in WordPerfect een blanco document geopend. Stel dat ik een beginselprogramma moest schrijven, waar zou ik dan als eerste mee beginnen? Net als Simon gebruik ik de naam Progressief Links, maar in tegenstelling tot Simon doe ik dat met spatie, aangezien GroenLinks destijds als formatie ook een spatie in de naam had.
Vervolgens heb ik de doelstellingen van GroenLinks uit het beginselprogramma 1992 er nog eens bij gepakt.
De doelstellingen van Groen Links zijn:
Wat me als ik de teksten naast elkaar leg in eerste instantie opvalt, is dat bij de doelstellingen van GroenLinks niet direct gesproken wordt over de inrichting van de economie en ook geen uitspraak wordt gedaan over een economisch systeem of model. Ook wordt er in de doelstellingen van GroenLinks niet gesproken over vrede en veiligheid, over culturele of mondiale verhoudingen anders dan economische, en over dierenrechten. In mijn tekst wordt daarentegen weer niet gesproken over de verdeling van bezit, arbeid en inkomen, anders dan het recht op een bestaansminimum.
Overigens, het uitgangspuntenprogramma van GroenLinks uit 1992, spreekt in de verdere uitwerking wel degelijk over de economie en over vredeskwesties. Het woord dier komt opvallend genoeg nergens terug in het uitgangspuntenprogramma.