Tag: Media

Einde van een Zender

Stemschaal

De vaste grond begint onder de voeten van de wereld weg te zakken. Waren het vorige week nog Vandermeersch die besloot de helft van het NRC af te snijden en Nokia die het eigen open-source project verraadde en een deal sloot met Microsoft, nu is het de BBC die bekend heeft gemaakt haar uitzendingen via de 648 kHz te zullen staken. Het begint er op te lijken dat daarmee een nieuwe iconoclastische periode is begonnen.

Nu is de 463 meter band op zich niet zo heilig. In 1939 was die nog in handen van een radiozender in Lyon. Pas in maart 1950, als gevolg van nieuwe Europese afspraken die bekend staan als het Frequentieplan van Kopenhagen (een klein drama voor de radioconsumenten trouwens, die massaal de stemschaal van hun radio moesten vervangen en daar bruut vijf gulden voor moesten neertellen), kwam de 648, toen eigenlijk nog de 647 kHz, in handen van de Engelsen. Pas na 1978, toen BBC Radio 3 van de frequentie verdween, werd het de thuishaven van de World Service die sinds die tijd met 500 kilowatt geheel Europa bestrijkt.

Het tragische van de beslissing de energieverslindende zender in Orfordness te sluiten is vooral de teloorgang van het stuk geschiedenis dat aan de World Service voorafgaat. Het waren de Engelsen die begin vorige eeuw pionierden op de korte golf. Het Britse Rijk overspande de hele wereld, de Engelsen heersten over de golven. Ook de radiogolven.

Toen de Tweede Wereldoorlog in1939 uitbrak, had de BBC in Engeland een uitgekiend netwerk van nationale en regionale zenders. Gevaarlijk, zo beoordeelde men. In een tijd dan GPS nog niet bestond, gaven juist die regionale zenders onbedoeld informatie die gebruikt kon worden voor plaatsbepaling. Om dat te voorkomen werden direct alle Engelse zenders gelijkgeschakeld. Onder de naam Home Service kreeg elke BBC-zender een uniforme, nationale programmering.

Tijdens de beginjaren van die oorlog introduceerde de BBC ook een European Service. In het door Duitsland bezette Europa was vrijwel geen onafhankelijke (lees: geallieerde) informatie meer te krijgen. En dus werden alle zenders op het continent gericht. Oorlogen werden niet meer gewonnen in loopgraven, maar in de lucht en in de ether. Het moeten ongetwijfeld de meest heroïsche dagen van het radiovak geweest zijn.

Het belang van de externe services van de BBC werd in de jaren na de oorlog alleen nog maar groter. De European Service werd in 1965 samen met de inmiddels tot Overseas Service omgedoopte Empire Service hernoemd tot de World Service. De zenders bleven op Europa gericht en gaven onafhankelijke informatie aan inwoners van Warschau-pact landen en de Sovjet-Unie. In de voormalige koloniën verschoof de focus meer naar informatie en educatie. Met langlopende en nog altijd uitgezonden programma’s als Outlook verbond de BBC bewoners van allerlei plekken op de wereld met elkaar. Of met de legendarische Alistair Cooke die vijftig jaar lang wekelijks zijn Letters from America voorlas voor de microfoons van de Beeb.

Over een maand, op 27 maart, gaat de zender uit de lucht. Omdat de energierekening te hoog is. En omdat Europa niet meer luistert. Althans, niet naar de 648. Europa heeft internet en satellieten en luistert digitaal. Daar heeft de reiziger op zee of in de trein weliswaar geen donder aan, maar om daarvoor een tonnen kostende middengolfzender te laten draaien is kennelijk anno 2011 niet meer zo interessant.

Zeventig jaar na de start van de European Service, nota bene nu de halve Arabische wereld in brand staat, houdt de BBC op met haar uitzendingen aan Europa. Zal het geluid van de Big Ben nooit meer over de radiogolven van de 648 naar het continent gedragen worden. Het is het einde van de radio.

Alhoewel, ergens in Droitwich staat een dapper klein zendertje op de 1500 meter het geluid van BBC radio 4 met 400 kilowatt Europa in te blazen. Een zender die de BBC al lang had willen ontmantelen, ware het niet dat een groep verknochte langegolfluisteraars daar al jaren succesvol campagne tegen voert. En omdat de frequentie, hoe bijzonder is dat, gebruikt wordt voor het uitzenden van tijdsignalen voor energiemeters van het Economy 7 systeem.

Homo Consumens – do 10 jan. 2008

TelSell Ab King Pro

Er zullen weinig mensen zijn die droevig zijn om het faillissement van TelSell. Hooguit die paar mensen die al een aanbetaling hebben gedaan voor de abcruncher en deze nu nooit meer zullen ontvangen. Dat worden dus toch sit-ups.

Het deed me even denken aan mijn kabelleverancier, die ik voor het gemak maar even Casema noem. Dit onwerkelijke bedrijf heeft het enkele maanden in zijn hoofd gehaald om de zender BBC World van de kabel te halen. Behoorlijk vervelend, zeker nu in Kenya de situatie zo gespannen is. Ik zal het echter met de World Service op de radio moeten doen.

Casema beweert destijds deze zender om twee redenen te hebben verwijderd: allereerst om plaats te maken voor de nieuwe televisiezender ‘Het Gesprek’ en ten tweede omdat de BBC haar wereldkanaal alleen nog digitaal verspreid zou willen hebben. Dat ‘Het Gesprek’ toentertijd het kanaal 22 uur per dag deelde met een winkelzender, berustte uiteraard op puur toeval.

Dat het allebei onzin is, is inmiddels duidelijk: ‘Het Gesprek’ deelt inmiddels haar kanaar niet meer met LiveShop, maar met EuroNews. Desondanks gaat Casema vrolijk door met het uitzenden van de infomercials. En dat de BBC niet meer analoog wil uitzenden, kun je buiten Nederland moeilijk volhouden. Alsof ze in Afrika massaal digitenne hebben.

Er komt een moment dat ik Casema de deur uit flikker. Dan moet er eerst wel een andere aanbieder komen die BBC World wel doorgeeft.

De NPS – ma 25 juli 2005

Maandag reed ik, nadat de meeste filemeldingen al weer achter de rug waren, richting Hilversum naar mijn tijdelijke broodheer, de NPS. Voor wie het niet heeft gevolgd: de NPS is die omroep die in de nieuwe plannen van dit kabinet, wordt opgeheven. Tijd om daar maar eens over uit te wijden.

Het begon allemaal op 21 juni, toen bekend werd dat in het nieuwe omroepaccoord van het kabinet de NPS zou worden opgeheven. Er was toen nog even sprake van dat de NPS wel als werkmaatschappij onder de nieuwe NOS zou blijven voortbestaan. Een dag later lagen de zaken er al heel anders voor: ook het idee van de NPS als werkmaatschappij was van de baan. Alleen de budgetten die nu voor de NPS gereserveerd zijn, blijven gehandhaafd en kunnen door de NOS straks eventueel besteedt worden aan programma’s zoals die nu door de NPS gemaakt worden. Enige garantie dat dat ook daadwerkelijk gebeurd, is er niet.

De NPS is tien jaar geleden onstaan als afsplitsing van de NOS. Deze omroepmoloch werd toen opgedeeld in een facilitair bedrijf, het NOB, een onafhankelijke omroepstichting voor o.a. cultuurprogramma’s, de NPS en een aparte omroepo, verantwoordelijk voor onafhankelijke nieuwsvoorziening, het verslaan van gebeurtenissen van nationaal belang en sport, een afgeslankte NOS.

De NPS kreeg als taak mee die dingen te doen die de andere omroepen lieten liggen. Dat zijn vooral culturele producties die voor andere omroepen te duur zijn. Klassieke muziek, jazz, dans, Nederlandse cinema, het werd en wordt vrijwel uitsluitend door de NPS uitgezonden. De NPS is daarnaast de enige omroep die serieus werk maakt van berichtgeving uit de multiculturele samenleving. Om over programma’s als Sesamstraat, Het Klokhuis en het kwalitatief onevenaarde NOVA nog maar te zwijgen.

En ook op de radio is de NPS verantwoordelijk voor veel programma’s die andere omroepen niet kunnen of willen maken. Met Lijn5 bijvoorbeeld is de NPS de enige omroep die serieus aandacht besteedt aan urban, rap, hiphop en aanverwanten. De NPS is de belangrijkste bespeler van Radio 4, met veel concertregistraties. Het programma 4fm, waar ik zelf voor werk, besteedt als één van de weinigen aandacht aan genres als modern klassiek, electronische muziek, crossover, wereldmuziek en jazz.

Dit alles wordt bedreigt. Niet alleen omdat in het omroepaccoord geen garantie geboden is dat het beschikbare geld straks nog steeds aan deze programma’s uitgegeven wordt, maar ook omdat met het opheffen van de NPS een creatief huis wordt afgebroken dat al decennialang (eerst als onderdeel van de NOS, later als onafhankelijke NPS) met uitstekende kwaliteit doet wat het moet doen, namelijk kwalitatief hoogwaardige radio en televisie maken.

Het plan van Van der Laan deugt niet. Allereerst maakt zij geen keuze. Er zijn grofweg twee modellen voor een publieke omroep: het model BBC, waarin één sterke omroep alle publieke netten beheert, eventueel aangevuld met enkele commerciële netten met een opdracht (zoals ITV en Channel 4). Een ander model is het verzuilde model zoals wij dat in Nederland altijd gehad hebben. Dat dit model uit de tijd is en niet meer werkt, kan niemand ontkennen.

Het nieuwe plan maakt geen keuze, maar moderniseert alleen de bestaande situatie een beetje. Van der Laan wilde daarbij geen ledenloze omroepen en wilde van de NPS een werkmaatschappij maken. De drie fractievoorzitters hebben daarna in een apart overleg besloten de NPS helemaal af te schaffen. Een keuze die waarschijnlijk vooral door het CDA is ingegeven, omdat het CDA al sinds mensenheugenis een hekel aan de NPS heeft. Of, zoals CDA-kamerlid Wim van Fessem (overigens woordvoerder van justitie, maar toch) in een officieus telefoongesprek toegaf: ‘de NPS is gewoon te links’.

Wim van Fessem slaat, net zoals het hele CDA, volstrekt de plank mis. De NPS heeft een opdracht kwalitatief hoogwaardige programma’s te maken die andere omroepen laten liggen. Daar zitten veel cultuurporgramma’s bij. Maar cultuur is links, noch rechts. De NPS maakt journalistieke programma’s die kritisch zijn, doorvragen, misstanden blootleggen. Maar een kritische houding is links, noch rechts. De NPS maakt programma’s over de multi-culturele samenleving, omdat behalve de VPRO niemand dat doet. De NPS doet dat op een eerlijke, gebalanceerde en nuchtere manier. Dat is links, noch rechts. Als het CDA de begrippen cultuurminnend, kritisch en genuanceerd een links stempel wil geven, moeten de christenconservatieven dat helemaal zelf weten. Daarmee zeggen ze tegelijkertijd dat ze zichzelf dus een stelletje onnadenkende, heetgebakken cultuurbarbaren vinden. En voor de duidelijkheid: dat zijn dus niet mijn woorden, dat zijn impliciet de woorden van CDA-kamerlid Van Fessem.