„Heeft de gemeente eigenlijk haar eigen twitter-account?”, vroeg VVD-onderhandelaar Klaas Dijkhoff ergens gedurende het onderhandelingsproces. Het werd nagevraagd bij het ambtelijk apparaat. Het antwoord was ‘ja’.
We hadden de vraag zorgvuldiger moeten formuleren. Want hoewel de gemeente inderdaad wel een eigen twitter-account had, luisterde deze niet naar de naam @Breda, maar naar het aanzienlijk minder sexy klinkende @Gemeente_Breda. De twitter-account @Breda was in handen van een Ierse schoonheidsspecialiste die luisterde naar de naam Breda O’Neil.
Navraag bij mevrouw O’Neil leerde dat zij best bereid was om haar account af te staan. Een actief twitteraar was het, met een historie van 0 tweets, ook niet. Ze was alleen het wachtwoord, dat ze ooit had ingesteld, al lang vergeten. Net zoals ze inmiddels ook al niet meer het e-mailadres had, waarmee ze destijds de account had geopend. Geen goed uitgangspunt voor een snelle overdracht van de account.
En zo geschiedde het dat we op 2 April, Goede Vrijdag, de stad een accoord presenteerden met de naam @Breda, zonder dat we de bijbehorende twitter-account in bezit hadden. Enigszins pijnlijk was dat wel, alhoewel de nieuwe coalitie alle flauwe grappen over Ierse schoonheidsspecialisten gelukkig bespaard bleef.
Vorige week kwam eindelijk het verlossende bericht: de overdracht was alsnog gelukt. Nu nog een strategie van de nieuwe coalitie om deze account te gaan gebruiken als één van de manieren om te communiceren met de stad.
„Conclusies: constructieve sfeer” en „over veel dingen eens”. Dat staat er bovenin de dertiende bladzijde geschreven van het notitieblok dat samen met de rest van de onderhandelingsdocumenten inmiddels veilig opgeborgen is. Om in de kantlijn daarop dreigend te vervolgen met de opmerking „waar moeten we het nog over hebben? Knopen.”
Die knopen stonden in de twee daaropvolgende pagina’s opgesomd. We mochten het dan over veel dingen eens zijn, er stonden nog genoeg inhoudelijke discussiepunten op de agenda. Duurzaamheidsagenda en klimaatbeleid onverkort handhaven, behoud en versterking van het groene buitengebied, het uitvoeren van de nota ‘Sociaal Kompas’, waarin de opvang van daklozen beschreven staat, het handhaven van het cultuurbudget, voortgang van de wijkontwikkeling, een moderne visie op het woningmarktbeleid met nadrukkelijke aandacht voor starters en sociale woningbouw, het handhaven van het ruimhartige Bredase armoedebeleid en een stevige ambitie op het punt van Brede Scholen. Dat waren de harde punten die GroenLinks tijdens de onderhandelingen inbracht.
Nu was er op het groene gebied weinig onenigheid met de overige partijen. GroenLinks trok ook de afgelopen periode al vaker op met VVD en D66 als het ging om het behoud van het groene karakter van het buitengebied. Over het klimaatbeleid moest wat langer onderhandeld worden voordat dit overeind gehouden bleef. En ook het armoedebeleid zorgde voor een stevige discussie. Net als de vraag of de OZB nu wel met de inflatie omhoog mocht, of dat de explosief stijgende rioolrechten voor burgers gecompenseerd moesten worden.
Het duurde uiteindelijk zo’n twee weken voordat alle inhoudelijke meningsverschillen uitonderhandeld waren. En vervolgens nog een kleine week om tot een mooi geformuleerd en prettig vormgegeven document te komen. Dankzij de ’track changes’-functie in Word hoefden we daar niet telkens voor bij elkaar te komen. En die flexibele werkhouding van de vier hoofdonderhandelaars kenmerkte de moderne werkwijze die dit college er op na houdt. ‘@Breda’, was dan ook de titel van het accoord.
De avond van 17 maart. Informateur Helmi Huijbregts vindt dat er wel genoeg is gepraat over de financiële problemen van de stad. „De problemen worden niet minder naarmate we meer detailinformatie opvragen.” Sterker nog, het tegendeel bleek eerder waar.
We hadden twee dagen eerder al specifiek doorgevraagd naar de tekorten op het Grondbedrijf van een slordige 45 miljoen euro. Of dat nog positief uit kon pakken. Sommige planresultaten wel. Maar het zware verlies op de bouw van De Bouverijen, om maar een voorbeeld te noemen, was al ‘geoptimaliseerd’. Wat dat optimaliseren dan precies inhield, vroeg ik. Onder andere dat van de dertig procent sociale woningbouw er in de geraamde opbrengst twintig procent was geschrapt.
Verbazingwekkende gezichten alom. Dat een beleidsmatige keuze waartoe slechts de raad bevoegd is, het schrappen van sociale woningen, nu al financieel was ingeboekt, was onbegrijpelijk. „Ja”, probeerde het Grondbedrijf van toezicht van toen nog demissionair wethouder Heerkens zich nog te verdedigen, „maar dit doen we alleen onder de strikte voorwaarde dat dit elders wordt gecompenseerd”. Aan mijn hoela. Die compensatie elders kost minstens zo veel als wat in het geoptimaliseerde plan boekhoudkundig wordt bezuinigd. Een sigaar uit eigen doos dus.
Daar gingen we het allemaal niet meer over hebben. Het ging vanaf nu om de inhoudelijke ‘knopen’, zoals formateur Huijbregts deze noemde. En die waren er wel een aantal.
Uitslagenavond 3 maart: Klaas Dijkhoff (VVD) en ik
Het is 13 maart als de PvdA-onderhandelaars Marja Heerkens, Mirjam Haagh en Arend Hardorff de onderhandelingstafel in de commissiekamer in het stadhuis, voor het laatst verlaten. Dat GroenLinks aan die tafel bleef zitten om verder te onderhandelen met VVD, CDA en D66 was geen vanzelfsprekende keuze. Maar wel één waar we achter staan.
Breda staat voor een forse bezuinigingsoperatie. Juist dan moet het stadsbestuur niet exclusief in de handen van rechts gelaten worden. Er valt op sociaal en groen terrein genoeg te beschermen. Die verantwoordelijkheid heeft GroenLinks genomen door aan de onderhandelingstafel te blijven zitten.
De formatiegesprekken begonnen met een sessie over de financiële situatie van Breda. Om maar even de schokkende cijfers te geven: Er moet een bedrag van minimaal 30 miljoen structureel (dus op de jaarlijkse uitgaven) bezuinigd worden. In de mei- en novembercirculaire van het ministerie van Financiën zou dat bedrag zelfs nog een stuk meer kunnen worden. Daarnaast had de gemeente nog 5,4 miljoen euro aan ongedekt beleid uitstaan. Een totale opgave dus van een slordige 35 miljoen. En als klap op de vuurpijl kregen we de actuele cijfers van het Grondbedrijf, waaruit we niet anders dan konden concluderen dat dit bedrijfsonderdeel van de Gemeente Breda volledig failliet is achtergelaten. Het totaal aan negatieve planresultaten: 45 miljoen euro, waarvoor slechts voor elf miljoen euro voorzieningen zijn getroffen.
De schellen vielen van onze ogen. Allereerst vanwege de boekhoudkundige risico’s die genomen zijn en uiteindelijk tot dit mega-tekort hebben geleid. Toekomstige winsten waren veel te positief ingeschat. En die winsten waren niet alleen al ingeboekt, ze waren zelfs al volledig uitgegeven. Een zelfde soort boekhouding die op mondiale schaal tot de kredietcrisis heeft geleidt eigenlijk. Maar minstens zo geschokt waren we omdat we niet begrepen waarom deze cijfers niet eerder bekend waren. Er hadden al veel eerder alarmbellen moeten gaan rinkelen op het Stadskantoor. De verantwoordelijk wethouder had naar de raad moeten komen met deze cijfers, die ook in december al bekend hadden kunnen en moeten zijn. Waarom is dat niet gebeurd?
Gek genoeg werd de onderlinge sfeer tussen de onderhandelingsdelegaties beter naarmate er meer financiële en beleidsmatige tegenvallers op ons af kwamen. De uitdaging werd groter, onoverzienbaar welhaast, maar de wil om daar samen uit te komen en het financiële huishoudboekje van deze stad op orde te brengen, groeide navenant. En dus worden de tekorten van het grondbedrijf in één keer afgeboekt, zodat Breda niet jaar op jaar de rentelasten van deze schulden me zich mee hoeft te dragen. En zorgen we in 2014 dus ook voor een sluitende begroting. Zonder doorlopend beleid waarvoor geen dekking meer is.
En zo verliepen de eerste dagen van de formatiebesprekingen zonder echt onderhandelen over de inhoudelijke meningsverschillen. Pas op de avond van woensdag 17 maart, na de avondmaaltijd, kwamen de eerste inhoudelijke punten op tafel.
