De Gastdocent – do 18 juni 2009

Dames en heren: de samenleving
Dames en heren: de samenleving

‘Criminele Marokkanen moeten het land uit’, was één van de stellingen waarover de eerstejaars MBO-studenten over moesten debatteren. „Ik ben het daarmee eens”, zei één van de studenten, zelfs van Marokkaanse afkomst. „We zijn hier te gast en dus moeten we ons gedragen”.

Ik schrok van zijn antwoord. Niet omdat ‘ie vond dat criminele allochtonen teruggestuurd moesten worden, dat standpunt is nu eenmaal tijdelijk in de mode. Ik schrok van zijn zelfbeeld. Deze jonge, welbespraakte Marokkaanse jongen vond zich in Nederland ‘te gast’.

Nee vriend, jij bent hier niet te gast. Jij woont hier, jij bent hier geboren, jij hoort bij ons. Jij consumeert in Nederland, werkt straks in Nederland en betaalt belasting in Nederland. Je hebt een Marokkaanse maar ook een Nederlandse nationaliteit, je hebt stemrecht voor de verkiezingen. Jouw broers en zussen bouwen onze wegen, vullen onze vakken en leiden onze bedrijven. Misschien wassen ze straks onze billen, genezen ze onze kanker of geven ze onze kinderen onderwijs.

Jij bent ook een Nederlander vriend, jij hoort bij ons. En laat niemand je wijs maken dat dat niet zo is.

Homo Diversus – do 18 sept. 2008

mensen

De diversiteitswerkgroep kwam voor een laatste maal bij elkaar om een opiniestuk te bespreken voor het regionale dagblad BN/DeStem. Hieronder het stuk.

Nationaal bevindt de multiculturele discussie zich in een impasse. Rechts heeft slechts oog voor de gewelddadige incidenten waarbij etnische minderheden betrokken zijn, met steeds groteskere kwalificaties voor dit wangedrag. Aan de linkerkant blijft het stil. En op lokaal niveau is de politieke discussie totnogtoe blijven steken in de vraag of de tijd van het praten nu wel (CDA-raadslid Üçerler) of niet (Migrantenraad) voorbij is en of voetbalclub Barça nou gered moet worden of niet. Concrete oplossingen voor specifieke problemen lijken niet te bestaan.

Laat ons één zo’n probleem benoemen. Bepaalde etnische groepen hebben nog steeds moeite met het vinden van een fatsoenlijke baan. In sommige gevallen zijn hun mogelijkheden beperkt vanwege een lage startkwalificatie. In andere gevallen echter is er met het papiertje niets mis. Meer en meer jongens en meisjes van de derde generatie doorlopen hun onderwijscarrière met prima cijfers. En vervolgens gaat er iets mis. Ofwel bij het zoeken naar een stageplaats, dan wel na afronding van de opleiding bij het zoeken naar een baan.

Het is voor velen ondenkbaar dat twee groepen met een zelfde startkwalificatie toch verschillende carrières doorlopen. Toch gebeurt het. Marokkaanse jongens bijvoorbeeld vinden met moeite een stageplaats. Een vaste baan op niveau is nog moeilijker. De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat er nog steeds een latente discriminatie aanwezig is op de arbeidsmarkt, onbewust. Voor de duidelijkheid: het is natuurlijk niet zo dat bedrijven en instellingen beheerst worden door racisten. Dit zou een belediging zijn van de mensen die dit werk doen. Uit onderzoek van onder andere psycholoog Paul Abell is echter gebleken dat sollicitatiecommissies vaak geneigd zijn kandidaten te kiezen die het meest op henzelf lijken. Dat is jammer voor de sollicitant, maar ook voor het bedrijf. Een bedrijf met een divers samengesteld personeelsbestand kan daar in een multicultureel Nederland namelijk zijn voordeel mee doen. Let wel: in Breda is zo’n 16 procent van de potentiële klanten immers ook een etnische minderheid. En daar kun je maar het beste op ingespeeld zijn, dunkt ons. Een verscheidenheid aan inzichten kan ook de creativiteit binnen een bedrijf of instelling vergroten.

Het is een concreet punt waar de gemeente in haar diversiteitsbeleid concrete aandacht voor zou moeten hebben. Dat kan door een diversiteitsambtenaar aan te wijzen die in contact treedt met bedrijven. Zo’n ambtenaar kan, geredeneerd vanuit het commerciële belang dat bedrijven daarbij hebben, pleiten voor een actief diversiteitsbeleid op personeelszaken en kan ondersteuning bieden waar een bedrijf of instelling dat wenst, bijvoorbeeld bij een sollicitatieprocedure. Bij een divers samengestelde sollicitatiecommissie speelt het probleem van het zich minder kunnen identificeren met een kandidaat immers ook minder mee. En zo’n ambtenaar kan, in samenwerking met het onderwijsveld, de vakbond en de werkgevers, ook zoeken naar samenwerkingsverbanden die stageplaatsen voor alle Bredase studenten garandeert. Kortom, een vliegende keeper die als taak heeft om te zorgen dat ook etnische minderheden in Breda hun potentieel ten volste kunnen benutten op de arbeidsmarkt: niet vanuit voortrekkerij of positieve discriminatie, maar vanuit het wederzijdse belang van sollicitant en bedrijf of instelling. Daar is Breda zowel sociaal als economisch mee gediend. Iets wat niet gezegd kan worden over een discussie over de vraag of er nog langer gediscussieerd moet worden.

Homo Multiplicabilis – do 13 dec. 2007

straatbeeld
bron: www.schoolbieb.nl

De werkgroep diversiteit van GroenLinks Breda kwam voor het eerst bij elkaar. Breda komt namelijk met een nieuwe nota over integratie en het leek ons goed om op dit punt een met een eigen visie te komen.

Enerzijds ben ik de discussie over dit onderwerp meer dan beu, omdat het onderwerp in de landelijke duscussie dankzij mensen als Wilders is verzand tot een stapeling van ongefundeerde aanvallen op de islam. Elk genuanceerd geluid wordt door rechts meteen vertaald als het ontkennen van ‘het probleem’ en elke politicus die dat doet is een ‘lafaard’. Gelukkig is de discussie op lokaal niveau, in Breda althans, nog altijd een stuk genuanceerder en realistischer.

De eerste bijeenkomst van onze werkgroep dreigde al snel te blijven steken in een filosofische discussie over wat we onder integratie verstaan, in hoeverre we daar strenge eisen aan moeten stellen en in hoeverre integratie kan met behoud van eigen cultuur. In het gesprek werden zaken die we ooit als middel beschouwden -bijvoorbeeld het idee van de gemengde wijk- ineens tot doel verheven.

Mijn idee was om het dan maar om te draaien. Laten we als werkgroep eerst maar eens inventariseren welke problemen er in Breda concreet spelen op het vlak van de multiculturele samenleving en de integratie om daar vervolgens oplossingen bij te bedenken. En dan uiteraard bij voorkeur oplossingen die passen bij de liberale waarden van GroenLinks omtrent culturele en individuele vrijheid.

Daarmee wordt het probleem overigens al een stuk minder complex. Want we kunnen het over burka-verboden hebben, maar ik heb in Breda nog nooit iemand met een burka zien rondlopen. Nog even los van het feit of ik een burka nou echt zo’n groot probleem zou vinden, is het sowieso al niet aan de orde. Daar hoeven we dus al vast niet over na te denken. En zo zijn er wel meer problemen die eigenlijk helemaal geen probleem zijn.

Gekleurd vrijwilligersbeleid – wo 11 mei 2005

Ik heb het al wel eens vaker geschreven. Zo eens in de zoveel tijd wordt ik als allochtoon gevraagd om bij één of andere discussie over de multi-culturele samenleving te verschijnen. En hoewel mijn Nederlands aanmerkelijk beter is dan mijn Turks, ik mijn hele leven al in Nederland gewoond heb (op een jaartje Engeland na dan), ik gewoon varkensvlees eet, bier drink en carnaval vier, ondanks al die oer-Hollandse karaktertrekken, ga ik elke keer weer braaf op zo’n uitnodiging in.

De bijeenkomst hing over diversiteit in vrijwilligersbeleid. Het onderwerp veranderde echter al snel in: hoe staat het ervoor met de multiculturele samenleving. Daar was iedereen het al snel over eens. Sinds de moord op Theo van Gogh was het hommeles. De media kregen een groot deel van de schuld, want die zouden te eenzijdige berichten de wereld in helpen. Eigenlijk het klassieke verhaal dat de allochtonen nog steeds niet helemaal geaccepteerd werden. En eerlijk is eerlijk, ik denk dat de klagers op dat laatste punt voor een deel gelijk hadden. Maar dat ‘ze’ teveel negatieve aandacht kregen in de media, vond ik een beetje te ver gaan. Je kunt moeilijk niet over de moord op Theo van Gogh schrijven. En dat de Islam die moord op z’n bordje geschoven kreeg, had de dader toch echt aan zichzelf te danken.

Gelukkig waren er ook wat jonge mensen bij het gezelschap. En jonge allochtonen hebben een heel andere kijk op de hele gang van zaken. Zij klagen niet, zijn strijdbaar en kijken wat nuchterder naar de hele problematiek. Want toen de opmerking gemaakt werd dat ‘zij’ (de autochtone Nederlanders) niet geïnteresseerd waren in de achtergronden van de allochtonen, was het een jong Marokkaans meisje dat zei dat ‘wij’ (de allochtonen) ook niet erg geïnteresseerd leken te zijn in de Nederlandse cultuur.

De generatiekloof in allochtoon Nederland kwam plotseling aan het licht. Want de opmerking van het meisje zorgde voor een Babylonische spraakverwarring. Gelukkig had ik het wel begrepen: de allochtone medemens moest meedoen aan Carnaval en de imam moest op werkbezoek bij het COC. Zie je wel dat integreren best wel leuk is.

Multiculti – zo 6 mrt. 2005

In de middag reisde ik af naar Utrecht, waar naast GroenLinks ook het hoofdkantoor van Dwars, de groenlinkse jongerenorganisatie gevestigd is. De werkgroep ‘multiculturele samenleving’ hield haar derde bijeenkomst. De doelstelling is om binnen niet al te lange tijd een campagne op touw te zetten die de multiculturele samenleving ook eens in een positief daglicht stelt. Want er is natuurlijk best kritiek te leveren op de integratie en het feit dat sommige groepen allochtonen zich wel erg weinig lijken te willen aantrekken van de Nederlandse samenleving, maar er zijn ook een heleboel positieve dingen gaande. En dat schijnt de laatste tijd een beetje te worden vergeten.

Aangezien Thom de Graaf met een buscampagne dacht het onderwerp ‘gekozen burgemeester’ wel even aan de man te kunnen brengen (hij bleef maar liefst een half uur op elke plek) en aangezien Geert Wilders met een buscampagne probeert het Nederlandse volk er van te overtuigen dat het tegen de Europese Grondwet moet stemmen, hebben we bedacht dat Dwars wellicht ook met een bus door het land moet trekken om positieve berichten uit multicultureel Nederland te verspreiden.

Er zijn boze tongen die beweren dat de multiculturele samenleving dood en begraven is. Die mensen hebben kennelijk een nogal grote blinde vlek. Want dat Nederland bewoond wordt door mensen van tal van verschillende culturen is een niet te ontkennen feit. Alleen, we weten er op dit moment eventjes niet zo goed raad mee. Alhoewel, na een avondje stappen gaat zelfs bij de meest rechtse jongere een broodje döner of een Vietnamese loempia er prima in. Ja lieve mensen, ook dat is multiculti!

Mijn Nederland – do 11 nov. 2004

De afgelopen week zijn er pogingen tot brandstichting geweest bij moskeeën, kerken en scholen. Sommigen daarvan helaas succesvol. Zie hoe snel ons land afzakt in een spiraal van escalerend geweld. Vorige week werd het recht van het vrije woord herbevestigd en meende iedereen, terecht, dat het totaal absurd was dat Theo daarvoor werd vermoord. Een week later meent een kleine groep extreem-rechtse Nederlanders dat dat vrije woord kracht bijgezet moet worden door moskeeën in brand te steken en meent een kleine groep fundamentalistische moslims dat weer te moeten beantwoorden met het in brand proberen te steken van kerken. Dit, wrang genoeg, allemaal in de week van de 66e kristalnachtherdenking. Op 9 november 1938 werden synagogen, joodse winkels en huizen van joden systematisch inde fik gestoken door een door de nazi-propaganda in de jaren daarvoor opgehitst volk. Het was het begin van de systematische vernedering van de joden in nazi-Duitsland en later de rest van (bezet) Europa, het begin van de plundering van joodse eigendommen en, uiteindelijk, de vernietiging van 6 miljoen joden en daarmee tevens effectief de vernietiging van de toen nog levendige Jiddische cultuur in Europa.

Het is natuurlijk niet te vergelijken met de situatie in Nederland. Hier is geen overheid die het volk aanzet tot haat en geweld jegens minderheden, in dit geval moslims. Ook kijkt hier de brandweer niet grijnzend toe als een school of moskee in de hens gaat. Desalniettemin worden mijn gedachten heel somber als ik denk aan de gevolgen die deze incidenten kunnen hebben, wanneer de neergaande spiraal van geweld niet acuut wordt omgebogen. Vorige week dichtte ik de Nederlandse samenleving genoeg veerkracht toe om de moord op Van Gogh door een religieuze fanaat zonder al te veel kleerscheuren te boven te komen. Nu twijfel ik daaraan. Ik had incidenten verwacht, maar niet zulke incidenten. Nog even en Nederland is mijn Nederland niet meer, om maar een wanstaltig cliché uit de kast te halen.

Er gaan steeds meer geluiden op om de vrijheid van meningsuiting in te perken. Om belediging van godsdiensten sneller strafbaar te maken. Dat betekent dat ik straks zowel Jezus als Mohammed niet meer zou mogen beledigen. En wie bepaald dan wat een belediging is? Ik vind de drie monotheïstische godsdiensten alledrie verwerpelijk, zeker wanneer wordt overgegaan op letterlijke interpretatie van de tekst zonder de vertaling van de teksten binnen een historische context naar het huidige tijdsgewricht. Ja mensen, ooit was de Islam een vooruitstrevende, emancipatoire en tolerante godsdienst. Er wordt wel eens gezegd dat Moslims nooit de verlichting hebben doorgemaakt. In feite was de revolutie van Mohammed de verlichting in een tijdperk dat de rest van de wereld (lees: europa en noord-Afrika; Azië is een geval apart) in de donkere, primitieve middeleeuwen leefde. Maar verlichtingsidealen zijn net zo vergankelijk als papier, op een gegeven moment worden het statische begrippen en starre dogma’s. Net als met onze Europese verlichting eigenlijk: prachtige ideeën, maar in de handen van Geert Wilders verworden de idealen van de verlichting beknellende, intolerante en inflexibele ideeën. Wilders vertaalt de verlichtingsidealen niet naar de huidige tijd, maar blijft vasthouden aan eeuwen geleden opgetekende woorden. Hij is daarmee een reactionair pur sang (wat overigens zijn goed recht is).

Inperking van de vrijheid van meningsuiting laat ruimte voor een overheid om te bepalen wat wel en niet fatsoenlijk is om te zeggen. ‘Johnson, moordenaar’ was tijdens een staatsbezoek van deze president een niet toegestane kreet. Desondanks een met argumenten te staven mening. Een overheid die bepaald welke mening vrijelijk uitgesproken mag worden is geen democratie. Slechts bij het anderen aanzetten tot geweld ligt een enigszins duidelijk af te bakenen grens. En zelfs dan moet zo’n uitspraak gemeend zijn. Iemand die in het café roept: “Balkenende, je zou hem toch …” heeft niet de bedoeling zijn publiek aan te sporen tot het daadwerkelijk omzetten in daden van deze uitspraak. Op een website of in een toespraak hiertoe oproepen, heeft die intentie redelijkerwijs wèl.

Laat ik optimistisch blijven. Nederland zal niet verworden in een land waarin, net zoals ruim tien jaar geleden in Joegoslavië, bevolkingsgroepen die tijdenlang vreedzaam naast- en doorelkaar hebben geleefd, ineens op grote schaal elkaar de hersens in gaan slaan. Maar ik ben er me ook van bewust dat die zogenaamde tolerantie van Nederland een dun laagje vernis is wat er nu zo langzamerhand wel afgesleten is. Met schaamte denk ik terug aan de briefkaartenactie van Jane Cooymans en Peter van Brugge in 1993. Neo-nazi’s hadden in Duitsland een huis van een Turks gezin in de hens gezet en heel Nederland toonde hooghartig zijn morele verontwaardiging door massaal briefkaarten met afkeurende reacties naar toenmalig Bundeskanzler Kohl te sturen. Zie waar wij nu, elf jaar later staan. Ik geloof dat we heel wat kunnen leren van de tolerantie die er in Duitsland wèl is.